Μέγερχολντ, Βσέβολοντ Εμίλιεβιτς

(Vsevolod Emilievich Meyerhold, Πέντσα 1874 – 1940). Ρώσος ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεωρητικός του θεάτρου. Αποφοίτησε το 1898 από τη Φιλοδραματική Εταιρεία της Μόσχας και κατόπιν προσελήφθη στο θέατρο Τέχνης, όπου εργάστηκε ως ηθοποιός και απέκτησε πολύτιμη πείρα ως βοηθός σκηνοθέτη. Απομακρύνθηκε για ένα διάστημα στην Ανατολή, αλλά επέστρεψε όταν ο Στανισλάφσκι του εμπιστεύθηκε τη διεύθυνση ενός πειραματικού θεάτρου που θα εγκαινίαζε ο ίδιος. Τελικά, οι ανακαινιστικές ιδέες του Μ. (υποταγή της ερμηνείας και της ιδιοσυγκρασίας του ηθοποιού στον μουσικό ρυθμό της σκηνοθεσίας) δεν έπεισαν και ο M., έπειτα από μερικούς πειραματισμούς, δέχτηκε να εργαστεί στο θέατρο της Κομισαριέφσκαγια (1906-8). Εκεί μπόρεσε να εφαρμόσει τις αντιλήψεις του περί συμβατικού θεάτρου (θεάτρου το οποίο αντιλαμβανόταν ως σύνολο σκηνικών συμβατικοτήτων, αντίθετων προς τη ρεαλιστική παράσταση), όμως η κριτική επέκρινε αυστηρά το έργο του. Κατά την περίοδο 1908-17 ο Μ. ήταν σκηνοθέτης των αυτοκρατορικών θεάτρων και, στην περίοδο αυτή της αργής αλλά σταθερής ανόδου, η ιδιοφυΐα του εκδηλώθηκε στην παρουσίαση έργων όπου το θεαματικό στοιχείο και η προσφυγή στην Κομέντια ντελ’ άρτε κατελάμβαναν ολοένα και μεγαλύτερη θέση: η σκηνοθεσία του Χορού των μεταμφιεσμένων του Λέρμοντοφ (1917) θεωρήθηκε ως «η τελευταία πράξη της προεπαναστατικής Ρωσίας». Ο Μ. προσχώρησε στον κομουνισμό και σκηνοθέτησε τις Αυγές του Βεράρεν (1920) εγκαινιάζοντας το θέατρο της Επανάστασης (1922), το οποίο είχε σκοπό να διαδώσει στις μάζες την επαναστατική συνείδηση και τη νέα αντίληψη της ζωής. Την περίοδο εκείνη ο Μ. επιχείρησε τολμηρές διασκευές των κειμένων, χρησιμοποίησε συμβολικά και αφηρημένα σκηνικά και προσπάθησε να ελαττώσει την απόσταση μεταξύ σκηνής και πλατείας. Επίσης σημαντική υπήρξε η καλούμενη βιο-μηχανική μέθοδος εξάσκησης των ηθοποιών, η οποία προήλθε από τις εμπειρίες του Μ. στο κινεζικό θέατρο και είχε ως αποτέλεσμα την εντυπωσιακή σωματική και φωνητική πειθαρχία των ερμηνευτών. Η φήμη του πέρασε τα σύνορα της (τότε) Σοβιετικής Ένωσης και ο Μ. εξακολούθησε να καταπλήσσει το κοινό με ολοένα πιο εκκεντρικές και επαναστατικές δημιουργίες, στις οποίες η αντιαστική πολεμική φωτιζόταν με τρομακτικά θεάματα. Επέδειξε σημαντικές σκηνοθετικές απόψεις σε κλασικά κείμενα και, μολονότι η πολιτική θέση του εξασθενούσε βαθμιαία, το κύρος του στο πεδίο του θεάματος παρέμεινε αναλλοίωτο, καθώς προσέφερε μερικά από τα καλύτερα επιτεύγματά του: Η κυρία με τις καμέλιες του Δουμά υιου (1934) και η Ντάμα πίκα του Τσαϊκόφσκι (1935). Δεν συμμορφώθηκε στις επιταγές του σταλινικού καθεστώτος σχετικά με την απαγόρευση των πρωτοποριακών θεατρικών εκφράσεων· συνελήφθη τον Ιούνιο του 1939, βασανίστηκε και δολοφονήθηκε κρυφά τον επόμενο χρόνο.